Theo quan niệm dân gian của người Việt, người mẹ sau sinh cần kiêng cữ rất nhiều thứ để đáp ứng sức khỏe cho cả mẹ và bé.
Giữ ấm cơ thể tháng thứ nhất
PGS-TS Nguyễn Thị Bay, Khoa Y học cổ truyền (Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM) cho biết, trong tháng trước mắt sau sinh, người mẹ cần giữ ấm cơ thể tuyệt đối vì sau sinh mất biết bao máu, năng lượng và chất dinh dưỡng – làm sức đề kháng của cơ thể giảm sút, dễ bị cảm nhiễm từ các tác động bên ngoài.
Theo quan niệm dân gian của người Việt, để giữ ấm cho mẹ và bé sau sinh, người ta thường cho nằm than, hơ nóng. Các thầy thuốc không khuyến khích việc sản phụ nằm than nóng vì cũng có thể gây nguy hiểm như than gây cháy, bỏng hoặc khi đốt than sẽ chào đời nhiều khí CO2, gây độc cho cả mẹ và bé. Bác sĩ cho rằng có rất nhiều cách để giữ ấm cơ thể như: mặc ấm, uống nước ấm, chườm ấm bụng sau khi ăn, nằm trong không gian thoáng đãng và mát rượi nhưng không có gió lùa, không để quạt và máy lạnh ở nhiệt độ quá thấp… Nhiệt độ phòng nên ở mức như tiết trời bình thường, cũng có thể để máy lạnh ở mức 28 – 29 độ C (vì ở tiết trời nhiệt đới, nếu không sử dụng máy lạnh sẽ gây nóng bức khó chịu cho mẹ và em bé).
Về quan niệm dân gian “sản phụ không gội đầu trong vòng 1 tháng đầu hậu sinh nở để tránh đau nhức đầu và rụng tóc về sau”, theo PGS-TS Bay, điều này sẽ không đúng hoàn toàn. Bà mẹ hậu sinh nở cần gội đầu đều đặn để né mồ hôi gây nấm tóc, ảnh hưởng đến giấc ngủ… Nhưng khi gội đầu, sản phụ cần lưu ý: dùng nước ấm, pha thêm chút rượu sẽ làm bốc hơi nước nhanh hoặc dùng máy sấy để sấy khô tóc, tránh đặt tóc ướt lâu. Sau khi tắm có thể thoa thêm ít rượu gừng hoặc dầu tràm giúp cho cơ săn chắc và sưởi ấm cơ thể.
Có cần kiêng thức ăn chua ?
Theo y học cổ truyền, trong tuần đầu sau sinh, bà mẹ có thể xông bằng lá bạc hà, kinh giới, tía tô, tràm, vỏ bưởi, lá bưởi, lá cam giúp bài tiết chất thải qua mồ hôi đồng thời làm ấm cơ thể. Tuy nhiên, sau khi xông xong cần lau khô cơ thể, giữ ấm, tránh gió lùa vào cơ thể, và uống nhiều nước.
Theo bác sĩ, người mẹ trong khoảng 1 tháng hậu đẻ con hạn chế xem ti vi, sử dụng máy tính quá độ – vì dễ gây mỏi mắt. Cần canh giờ cho con bú, ngoài việc tập trung hơn cho việc chăm sóc, vệ sinh cho bé, cần dành thời gian nghỉ dưỡng nhiều để lấy lại sức. Bên cạnh đó, người mẹ mới sinh vẫn cũng có thể giao tiếp bình thường nhưng không nên nói lớn tiếng ảnh hưởng thanh quản, hầu họng gây thương tổn dây thanh âm.
Các bà mẹ sinh mổ thường không giảm cân dễ như sinh thường là vì ảnh hưởng của vết mổ làm sản phụ khó khăn đi lại sau sinh. Một số còn lo sợ nếu đi nhiều sẽ khiến vết mổ bị rách – đây cũng chính là quan niệm dân gian mà theo bác sĩ là hoàn toàn không đúng. Sau khi sinh mổ, người mẹ nên ngồi, đi lại chậm rãi, nhẹ nhàng, vận động điều hòa sẽ giúp vết mổ mau lành hơn. Không phải người mẹ nào sau sinh cũng tăng cân, nhiều trường hợp còn sụt cân khi cho con bú, bởi vì vậy cần thiết chế độ dưỡng chất hợp lý để người mẹ vẫn có đủ dinh dưỡng trong sữa để cho con bú mà vẫn sụt cân đều đặn, nhanh lấy lại vóc dáng. Một số quan điểm dân gian cho rằng hậu sinh đẻ bà mẹ cần kiêng khem tránh đồ chua sợ sau này bị trung tiện nhiều, em bé bị tiêu chảy. Thì theo PGS-TS Bay, việc kiêng cữ này không đúng hoàn toàn, ăn chua hay bổ sung vitamin C ở chừng độ chừng mực là tốt. Chỉ cần tránh thức ăn quá chua, quá mặn hay có độ hàn (lạnh) như ốc, cải chua… có thể gây tiêu chảy.
Nên dùng món ăn có độ ấm
Theo bác sĩ, những thực phẩm có tính ấm thường được sử dụng cho bà mẹ sau sinh như: nghệ, thịt kho tiêu, gừng… dùng được nhưng cần phối hợp thêm trong bữa ăn cùng với rau xanh, trái cây… Đặc biệt, từ xa xưa, dân gian và cổ truyền xem nghệ là thực phẩm rất tốt đối với người mẹ sau sinh. Những đồ ăn có gia thêm nghệ: như thịt heo nạc kho nghệ, trứng hay cải xào nghệ, khổ qua xào nghệ giúp hoạt huyết, đẩy sản dịch ra nhanh, giúp hệ tiêu hóa tốt. Các món như giò heo, đu đủ xanh, su hào, củ sen, cam, bưởi, mè – có chứa các phần tử dinh dưỡng giúp tạo sữa nhiều cho sản phụ cũng được khuyên dùng.
Bà mẹ có nên bó bụng sớm sau sinh?
Các người mẹ đều mong muốn lấy lại vóc dáng, vòng eo sau sinh. Điều đó cũng có thể có thể khiến nhiều bà mẹ nôn nóng. Một số sử dụng cách thức bó bụng để mau đạt kết quả như mong muốn. Tuy nhiên, theo bác sĩ, việc bó bụng quá sớm, quá chặt ngay sau sinh có thể làm chèn lấn mạch máu đến nuôi các cơ quan ở vùng bụng, làm ảnh hưởng thiếu tích cực đến tiến trình lành sẹo tự nhiên đối với bà mẹ sinh mổ. Bên cạnh đó, hậu sinh đẻ và chăm nom con nhỏ vốn có nhiều áp lực, cộng với việc bó bụng chặt gây cản trở sinh hoạt làm cho tâm lý bà mẹ có thể bị ảnh hưởng tiêu cực. Cần ăn uống điều độ, cho con bú sữa mẹ hoàn toàn, tập thể dục nhẹ nhàng lúc các vết khâu đã lành sẽ giúp các bà mẹ lấy lại vóc dáng.
Theo TN
Sưu Tầm: Internet