Khen ngợi cũng là một nghệ thuật và bố mẹ chính là nghệ nhân nhào nặn chiếc bánh ngọt “lời khen” ấy ra sao để phù hợp với lứa tuổi và khẩu vị của từng vị khách quý của mình.
Tham khảo: chương trình tham mưu nuôi dạy con “Suku suku kosodate” của kênh truyềnhình NHK, và bộ sách “Cha mẹ Nhật dạy con tự lập”-Sugahara Yuko
Khen Ngợi Trẻ Con Như Thế Nào Cho Đúng ?
“Con giỏi quá”, “con rất cố gắng” có lẽ đó là những câu cha mẹ dùng tối đa để khen ngợi trẻ mỗi khi trẻ làm được điều gì. Vì khen ngợi là một phương pháp để bố mẹ gieo hạt mầm tạo nên động lực cho trẻ hành động, cũng giống nuôi dưỡng sự tự tin ở bản thân. Thế nhưng “khen ngợi” cũng như một hạt giống tùy từng cách gieo không trùng lặp mà cha mẹ sẽ gieo thành hạt mầm nở hoa hay gieo hạt mầm bị sâu mọt. Tùy theo từng lứa tuổi, có khi là từng tính tình của trẻ, cũng như của chính cha mẹ mà sử dụng sẽ đem lại những hạt mầm nở hoa.
1. Với trẻ từ 0 đến 2-3 tuổi
Trẻ từ 0 đến 3 tuổi vẫn nằm trong thời kì gần với trẻ sơ sinh, khả năng lí giải về ngôn ngữ cũng giống suy đoán chưa nhiều, nên ngoài các câu khen ngợi thường thì còn rất cần sự biểu cảm phong phú về mặt ngôn ngữ cũng giống động tác cơ thể, nét mặt của phụ huynh khi khen ngợi bé. Một “bầu không khí” vui vẻ, ấm áp, của phụ huynh khi muốn khen ngợi trẻ còn quan trọng hơn cả việc dùng “lời nói”để khen động thái ấy. Trẻ chỉ cần nghe được tiếng nói nhẹ nhàng, hoặc không khí vui tươi lan tỏa từ bố mẹ mỗi khi trẻ làm điều gì tích cực cũng đủ để truyền đạt cho trẻ biết được cha mẹ đã vui vẻ với việc làm của mình. Trẻ sẽ an tâm và tự tin tiến về phía trước.
Bạn có biết ở thời kì trẻ dưới 2 tuổi, trẻ cực thích nghe các tính từ tượng thanh, tượng hình không. Khi trẻ làm động tác nào hãy kết hợp những tính từ và từ láy để diễn tả hành động ấy nhé. Những tính từ mô tả âm thanh nhiều khi chẳngcó nghĩa gì nhưng quan trọng là nó tạo nên không khí vui vẻ, vui nhộn để cả mẹ và con đều vui vẻ, chỉ cần như thế là đủ. Ví dụ như khi trẻ ăn dặm ngoài các việc khen trẻ là “con nuốt giỏi quá, há miệng to quá” hãy phối hợp các từ “mogu mogu, măm măm ” với ngữ điệu vui tươi, tiếng nói nhẹ dịu mỗi khi trẻ há miệng hoặc nhai. Hoặc khi trẻ thích mê nhìn vòi nước chảy hãy bắt chước tiếng vòi nước “zà,zà, zà”, khi trẻ dùng 2 tay cầm vật nào đó gõ vào nhau phát ra tiếng kêu thì nên phối hợp mô tả “cộp cộp cộp”, “leng keng leng keng” tùy tình huống âm thanh phát ra. Khi trẻ vỗ hai cánh tay vào nhau cũng đều có thể phối hợp thêm như “pachi pachi”, “độp độp độp”, “hoan hô hoan hô”.
Có nhiều phụ huynh kiệm lời nên không phải hành động nào của trẻ cũng khen, nhưng thay vào chỗ này họ chỉ cần ngồi cạnh để canh chừng cho trẻ chơi, rồi cười mỉm mỗi khi trẻ hướng ánh mắt về phía cha mẹ. Đó cũng chính là 1 cách khen ngợi dùng ánh mắt và cảm tình để biểu cảm và truyền tải cho trẻ biết rằng mình có quan tâm đến trẻ.
2. Với trẻ từ 3 tuổi trở lên
Với những trẻ tầm 3 tuổi trở lên, trẻ đã hiểu chuyện, đã nhận hiểu rằng cảm xúc của người đối diện, đã hiểu những điều bố mẹ nói rồi thì lời khen lại cần cụ thể hóa. Hãy khen những hành động của trẻ thay vì khen chung chung “con giỏi quá”. Ví dụ khi trẻ vẽ được một bức tranh, xếp được hình ngôi nhà hãy khen cách làm của trẻ như “con vẽ rất đẹp”, hay “ngôi nhà có sắc màu rất đẹp”
Ngoài ra khi được tầm 3 tuổi trở đi, trẻ đã có thể biết giúp mẹ làm việc vặt như chạy đi lấy giùm cái rổ, bỏ cái tất bẩn vào túi giặt đồ, gấp quần áo, dọn phòng…thì khi ấykhen trẻ như thế nào?
Trong bộ sách “Cha mẹ Nhật dạy con tự lập” người sáng tác Sugarhara đã lí giải thế này: Nếu bố mẹ nào lấy việc khen ngợi con làm động lực cơ bản khiến trẻ hành động, sẽ nuôi dưỡng bên trong nguy cơ trẻ chỉ làm việc khi được bố mẹ khen ngợi. Nhưng khi trẻ thực hiện được việc gì, thay vì nói những câu “con mẹ giỏi quá”, “con mẹ quả là người lớn”, thì bố mẹ hãy nói những lời cảm ơn với việc con đã làm giúp bằng cảm xúc vui sướng và chân thành với trẻ như ” cảm ơn con”, “con đã hỗ trợ mẹ được nhiều việc”, “mẹ rất vui”, hay là “mama so happy”. Bởi vì khi trẻ giúp đỡ cha mẹ trẻ rất muốn bố mẹ cảm nhận gì về hành động ấy. Khi có thể hãy nói cho trẻ biết xúc cảm của mình, và càng truyền đạt cụ thể từng cách làm của trẻ đã đem đến cho mình những niềm vui và lợi ích gì càng tốt.
Những lời khen “con mẹ giỏi quá”, “con mẹ quả là người lớn” không hề có ý xấu nhưng nó lại không cho trẻ hiểu rằng rằng việc làm của trẻ đã có các lợi ích tích cực như nào đối với cha mẹ, bởi nó chẳng cần là những câu nói diễn tả cha mẹ cảm nhận như nào với việc làm của trẻ.
Thừa nhận động thái của con bằng phương pháp nói ra cảm xúc của bản thân về hành động ấy cũng chính là một cách khen ngợi.
Theo Người Dịch Nguyễn Thị Thu
Sưu Tầm: Internet